Có một cuộc họp khiến tôi nhớ mãi.
Không phải vì nội dung quá khó, cũng không phải vì tôi chưa chuẩn bị. Mà bởi vì… tôi bị “đơ”.
Bạn tôi – một người có cá tính mạnh – trình bày quan điểm rất tự tin. Anh đưa ra hàng loạt lý lẽ, ví dụ, dữ liệu (có vẻ) hợp lý. Tốc độ nói nhanh. Chuyển chủ đề liên tục. Tôi cảm thấy mình không thể chen vào, không thể phản biện lại. Đành im lặng, ghi nhận, gật đầu.
Nhưng rồi, khoảng một tiếng sau khi kết thúc họp – khi đầu óc đã bớt căng – tôi mới nhận ra:
“Khoan đã… nhiều điểm trong lập luận đó chưa đúng. Một số dữ liệu chưa đầy đủ. Có chỗ chỉ là một nửa sự thật…”
Tôi tưởng là mình kém.
Nhưng hóa ra, đây là một chiến thuật tranh luận vô thức mà nhiều người đang sử dụng – đặc biệt là những người có cái tôi cao và quen với việc “thắng” trong đối thoại.
Sau khi tìm hiểu thêm, tôi mới biết có hẳn những thuật ngữ cho các hiện tượng đó:
- Gish Gallop: Dội bom thông tin liên tục, khiến người nghe không kịp phân tích hay phản hồi.
- Cherry Picking: Chỉ lựa chọn thông tin có lợi cho mình, bỏ qua phần bất lợi.
- Strawman: Bóp méo ý kiến của người khác, rồi phản bác phiên bản sai lệch đó.
Người sử dụng những kỹ thuật này có thể không cố tình thao túng, nhưng hậu quả là cuộc đối thoại không còn là hành trình đi tìm chân lý – mà trở thành một cuộc chiến để xem “ai nói hay hơn, ai thắng”.
Tôi đã thay đổi cách tiếp cận
Tôi nhận ra: nếu cứ tiếp tục tham gia theo kiểu “thắng – thua”, tôi sẽ luôn rơi vào thế bị động. Và quan trọng hơn, điều đó không giúp nhóm ra quyết định tốt hơn.
Giờ đây, khi gặp tình huống tương tự, tôi chọn:
- Làm chậm nhịp lại. Tôi xin thời gian để suy nghĩ trước khi phản hồi.
- Ghi chú lại các luận điểm. Tôi không tranh cãi ngay, chỉ ghi nhận.
- Đặt lại mục tiêu chung. “Mình đang cùng nhau tìm cái đúng, không phải xem ai đúng.”
- Sử dụng công cụ hỗ trợ. Sau họp, tôi dùng ChatGPT để phân tích lại các luận điểm và chuẩn bị kỹ hơn cho lần sau.
Kết
Càng làm việc lâu, tôi càng nhận ra:
Giao tiếp không chỉ là kỹ năng – mà còn là tâm thế.
Tôi không muốn trở thành người “bất bại” trong các cuộc tranh luận. Tôi muốn trở thành người có thể giúp nhóm nhìn thấy sự thật rõ hơn.
Và để làm được điều đó, trước hết, tôi cần giữ được mình.